Drewniane kościoły i cerkwie w słowackiej części regionu Karpat (K III, IV/2008)
Wpis obejmuje dwa kościoły rzymskokatolickie Hervartov i Trvdosin), trzy protestanckie (Kezmarok, Lestiny i Hronsek) oraz trzy cerkwie grekokatolickie (Bodruzal, Ladomirova i Ruska Bystra), pochodzące z czasów od XVI do XVIII wieku. Kościoły są przykładami bogatej lokalnej tradycji architektury religijnej, powstałej na styku wpływów kultury łacińskiej i bizantyjskiej. Budowle są zróżnicowane typologicznie: różnią się wyglądem zewnętrznym, a także rozkładem pomieszczeń, dostosowanych do potrzeb praktyk religijnych. O szczególnej wartości tych obiektów decydują także malowidła pokrywające ściany i sufity, a także wartościowe przedmioty zdobiące świątynie. Kościoły są przykładem adaptacji głównych kierunków architektury i sztuki rozwijających się w okresie, w którym zostały zbudowane, do specyficznych warunków geograficznych i kulturowych.
--------------------------------------------
Tvrdosin (Twrdossin). Kościół Wszystkich Świętych. Pierwsze wzmianki o kościele i plebanii pochodzą z 1395 roku, jednak pierwsze pisemne dowody na istnienie niezależnej plebanii są o dwa lata starsze. To jednak nie potwierdza istnienia współczesnego kościoła drewnianego. Kościół został zbudowany prawdopodobnie dopiero w drugiej połowie 15 wieku, na miejscu starszego kościoła. Z tego okresu pochodzi dość dobrze zachowany fragment ołtarza gotyckiego, będącego wyposażeniem nowego kościoła. W 1559, częściowe podporządkowanie się pobliskiemu dworowi na Zamku Orawskim sprawia iż budynek kościoła służył obrzędom księży obu praktyk: rzymskokatolickiej i protestanckiej. Reformacja zapewniła rozwój Tvrdosina, a drewniany kościół przeszedł na krótko w ręce protestantów.
Msza w kościele odprawiana jest raz w roku, przy czym ksiądz stoi tyłem do wiernych.
Wstęp płatny 2 euro. Przewodnik audio na prośbę po polsku.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Leštiny. Kościół szlacheckiej rodziny Zmeskalów, którzy zachęcali ludzi wsi Lestiny do sympatyzowani z protestantyzmem. W tym czasie, arystokratyczna rodzina Thurzos, była właścicielami Zamku Orawskiego, a prawie cała Orava należał do wyznawców reformacji. Kościół został zbudowany przez miejscowych cieśli w latach 1688/89 jako prosta, drewniana konstrukcja bez wieży i dzwonów. Rozbudowany w 1770. W 1775 roku w kościele wymieniono uszkodzone płyty wewnętrznego deskowania, a nieznany artysty dodał nowe motywy dekoracyjne do wcześniejszego ozdobnego malowania nawy z końca XVII wieku.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Hronsek. Reformacja w środkowej Słowacji miała wielu sympatyków i wielbicieli już w połowie 16 wieku. W szczególności, wpływ sąsiednich miast górniczych oraz częste kontakty między niemieckimi przedsiębiorcami i rzemieślnikami a mieszkańcami, pomagały w rozpowszechnianiu i przyjmowania nowych idei. Dlatego nie jest zaskoczeniem, że w tym czasie, arystokracja Hronsek, a w konsekwencji mieszkańcy przechodzili na protestantyzm. Kamień węgielny pod nowy kościół położono w dniu 23 października 1725 roku, w momencie, gdy liczba parafian wzrosła i wspólnota kościelna było coraz większa. Wierni zbudował kościół w rok i jeden dzień i już w dniu 31 października 1726 roku, kościół został uroczyście poświęcony. Wyjątkowa, drewniana budowla, pokazuje dowody obcych wpływów architektonicznych. Budowniczy pozostali anonimowi. Prawdopodobnie zostali ściągnięci do Hronsek przez zamożnych okolicznych arystokratów. Jest możliwe, że pochodzą z Niemiec, gdzie stosowano podobne rozwiązania architektoniczne.
Udostepniony do zwiedzania na prośbę.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Hervartov. Kościół Św. Franciszka. Najwcześniejsze, historyczne dowody istnienia wsi Hervartov pochodzą z 1340 r. Dokładna data powstania drewnianego kościółanie jest znana. Według zapisów z ołtarza gotyckiego, prawdopodobna data to druga połowia 15 wieku - ołtarze św Katarzyny, Marii Panny i św Barbary z lat 1460/80. Założenie to potwierdza fakt, że koncepcja architektury i ogólne wnętrze drewnianego kościoła Hervartov są podobne do kościołów po polskiej stronie Karpat.